Χρέη: Τα πλεονεκτήματα του εξωδικαστικού έναντι της διμερούς διαπραγμάτευσης

Γιατί να προτιμήσει ο οφειλέτης να ρυθμίσει υποχρεώσεις μέσω εξωδικαστικού και απευθείας με αυτόν που χρωστά. Πλεονεκτήματα, αστοχίες και αναγκαίες διορθώσεις του μηχανισμού.

Τελικά ο εξωδικαστικός μηχανισμός ήρθε για να μείνει όπως πανηγυρικά αποδεικνύεται από την αυξητική τάση των αιτήσεων που υποβάλλονται οριστικά, αλλά και των ρυθμίσεων που επιτυγχάνονται.

Το πολλά υποσχόμενο εργαλείο του Υπουργείου Οικονομικών φαίνεται πως μετά πολλές επιτυχημένες πολιτικές, οικονομικές, νομικές και τεχνικές παρεμβάσεις μπορεί να αποτελέσει πράγματι ένα ισχυρό όπλο για τους οφειλέτες, προκειμένου να ρυθμίσουν τις οφειλές τις οποίες αδυνατούν να ρυθμίσουν διμερώς με τους πιστωτές τους.

Εάν αναλογιστεί κανείς ότι οι οφειλές του Δημοσίου ρυθμίζονται – εκτός εξωδικαστικού – σύμφωνα με πάγιες ρυθμίσεις σε μόλις 12 ή 24 δόσεις, μπορεί εύκολα να καταλάβει ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός μπορεί να αποδειχθεί σωτήριος για τη ρύθμιση των οφειλών αυτών, αφού οι δόσεις μπορούν να φτάσουν ακόμη και τις 240 (!), με διαγραφή προσαυξήσεων, αλλά ακόμη και κεφαλαίου. Μάλιστα, η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει ότι σε σημαντικές οφειλές, η ρύθμιση στην εικοσαετία είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

Βέβαια, η περιουσία του οφειλέτη και τα εισοδήματά του/ κύκλος εργασιών παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χρόνου αποπληρωμής και των τυχόν διαγραφών. Εξόχως σημαντική είναι φυσικά και η μείωση των επιτοκίων για τις ρυθμίσεις που αφορούν στο Δημόσιο. Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι το Δημόσιο και δη η Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης της ΑΑΔΕ ανταπεξέρχεται άκρως ικανοποιητικά στον τεράστιο όγκο των
αιτήσεων και συνεργάζεται αγαστά με τους οφειλέτες και τους Συμβούλους τους, όταν αυτό απαιτείται.

Και ενώ θεωρούσαμε ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός, εάν δούλευε ποτέ, θα ήταν για τις οφειλές του Δημοσίου, βλέπουμε πλέον και τις Εταιρείες Διαχείρισης (funds) να τον παίρνουν επιτέλους στα σοβαρά. Γίνεται λόγος κυρίως για funds και όχι για Τράπεζες γιατί στην πράξη το δάνειο εκείνου που επιζητά τη ρύθμιση έχει μεταβιβαστεί σε funds, δηλαδή σε ξένους επενδυτές, και το διαχειρίζονται servicers δηλαδή οι γνωστές πια σε όλους εταιρείες διαχείρισης. Λιγότερο σε μεγάλες επιχειρήσεις με σημαντικό και «περίπλοκο» δανεισμό (εκεί προτιμάται ως λύση η διαδικασία της εξυγίανσης) και περισσότερο σε φυσικά πρόσωπα και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τα funds δέχονται να ρυθμίσουν ολοένα και περισσότερα δάνεια.

Θα αναρωτηθεί κανείς, γιατί ο οφειλέτης να προτιμήσει να ρυθμίσει μέσω εξωδικαστικού και όχι διμερώς με την πιστώτρια Τράπεζα; Οι λόγοι είναι:

Γιατί από την στιγμή που ο δανειολήπτης θα υποβάλει οριστικά την αίτηση, θα έχει προστασία από πράξεις εκτέλεσης κατά της κινητής και ακίνητης περιουσίας του. Δυστυχώς παρατηρείται το φαινόμενο, ενόσω διαρκούν οι διμερείς διαπραγματεύσεις με την εκάστοτε εταιρεία διαχείρισης, ταυτόχρονα να επιδίδονται επιταγές προς πληρωμή, κατασχέσεις κ.α. Μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, αποφεύγεται ο δανειολήπτης να βρεθεί σε αυτή τη δυσμενή θέση.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι Εταιρείες Διαχείρισης προκειμένου να αποδεχτούν να ρυθμίσουν διμερώς, ζητούν από τον δανειολήπτη υπέρογκες προκαταβολές, ενώ ταυτόχρονα, δεν επιδιώκουν μακροχρόνιες ρυθμίσεις. Είναι σύνηθες στην πράξη, από οφειλέτες με χαμηλό εισόδημα – κάτω των 15.000€- να ζητούν προκαταβολές τις οποίες υπολογίζουν επί της οφειλής, αγνοώντας την πραγματική οικονομική δυνατότητα του δανειολήπτη, βάσει της
εισοδηματικής του κατάστασης. Αντιθέτως, μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, επιτυγχάνονται μακροχρόνιες ρυθμίσεις δίχως – τουλάχιστον μέχρι σήμερα – να απαιτούνται προκαταβολές, λαμβανομένης υπόψιν της περιουσιακής και οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη. Δεν είναι μάλιστα λίγες οι φορές που οι ίδιες οι εταιρείες
διαχείρισης ζητούν από τους δανειολήπτες να επιχειρήσουν την υπαγωγή τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό, όταν δεν είναι δυνατή η επίτευξη ρύθμισης μέσω διμερούς διαπραγμάτευσης. Εξαίρεση βέβαια αποτελούν τα υπό εκκαθάριση Τραπεζικά Ιδρύματα, τα οποία επιμένουν στην απόρριψη συλλήβδην των αιτήσεων εξωδικαστικού με μόνη αιτιολογία ότι η πρόταση την οποία παρήγαγε ο αλγόριθμός του εξωδικαστικού προβλέπει περισσότερες δόσεις και μεγαλύτερες διαγραφές από αυτές που δύνανται να αποδέχονται, με βάση το θεσμικό πλαίσιο της Τράπεζας της Ελλάδας. Γενικά η ρύθμιση οφειλών με υπό εκκαθάριση Ιδρύματα παραμένει ένα αγκάθι για τους δανειολήπτες, που δεν βλέπουν φως ούτε μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, κρίνεται δε επιβεβλημένη η τροποποίηση του σχετικού θεσμικού ρυθμιστικού πλαισίου, προκειμένου να υλοποιούνται ρυθμίσεις με
περισσότερες δόσεις και μεγαλύτερες διαγραφές, πάντα βέβαια με γνώμονα την περιουσία και τα εισοδήματα του οφειλέτη.

Εξαιτίας των συνεχών μεταβιβάσεων και αναμεταβιβάσεων των δανείων από Τράπεζα σε fund και από Fund σε άλλο Fund, οι οφειλέτες πολύ συχνά αδυνατούν να εντοπίσουν πού βρίσκεται το δάνειό τους και δεν ξέρουν πού να απευθυνθούν. Χαρακτηριστικό ότι εάν επιθυμούν να διαπραγματευτούν για τη ρύθμιση του δανείου τους μέσω του πληρεξούσιου δικηγόρου τους, μπορεί να χρειαστούν περισσότεροι από δύο μήνες μόνο για να εγκριθεί η εξουσιοδότησή τους από την Εταιρεία Διαχείρισης (!) Μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, οι οφειλές αντλούνται αυτόματα και η οποιαδήποτε επικοινωνία γίνεται μέσα από την πλατφόρμα, γεγονός που καθιστά τελικά γρηγορότερη και ευκολότερη τη διαδικασία της ρύθμισης.

Τα αρνητικά σημεία

Φυσικά τα παραπάνω δεν σημαίνουν πως δεν υπάρχουν αστοχίες οι οποίες χρήζουν διόρθωσης και μάλιστα άμεσα. Στα αρνητικά σημεία του εξωδικαστικού παραμένει η διακριτική ευχέρεια που έχουν οι χρηματοδοτικοί φορείς να απορρίπτουν αιτήσεις ρύθμισης κατά το δοκούν. Η πρόβλεψη περί αιτιολογίας της απόρριψης από τους πιστωτές που εισήχθη προσφάτως, μέσω του Ν. 5024/2023 είναι βεβαίως σημαντική διότι ο οφειλέτης, στην περίπτωση που η αιτιολογία της απόρριψης δεν είναι ικανοποιητική, θα μπορεί σε τυχόν μελλοντικό δικαστικό αγώνα να επικαλεστεί την καταχρηστική συμπεριφορά του πιστωτή του. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι η αυξητική τάση της εγκρισιμότητας του εξωδικαστικού, δεν οφείλεται στην υποχρέωση αιτιολόγησης της απόρριψης.

Αυτό θα το καταλάβει κανείς εάν διαβάσει την λίστα με τους λόγους που μπορεί κάποιος πιστωτής να απορρίψει μια αίτηση. Πρακτικά, μπορεί να την απορρίψει για οποιοδήποτε λόγο. Η τόσο σημαντική αύξηση του αριθμού των αιτήσεων που υποβάλλονται οριστικά, αλλά και των ρυθμίσεων που τελικά επιτυγχάνονται οφείλεται κυρίως στις επίμονες παρεμβάσεις του Υπουργείου Οικονομικών που έχει επενδύσει και προσδοκά σημαντικά αποτελέσματα από το εργαλείο του εξωδικαστικού μηχανισμού. Κυρίαρχο ρόλο στην όλη διαδικασία παίζει η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), η οποία,δυναμικά παρούσα, επιτελεί ένα σπουδαίο έργο για την συνεχή βελτίωση του πλαισίου του εξωδικαστικού μηχανισμού.

Το κατά πόσο τελικά θα μπορέσει η αφερεγγυότητα των φυσικών και νομικών προσώπων να αντιμετωπιστεί σθεναρά μέσα από το εργαλείο του εξωδικαστικού μηχανισμού θα φανεί στο προσεχές μέλλον. Σε μια περίοδο όμως που οι οφειλέτες παλεύουν με τις υπέρμετρες αυξήσεις των επιτοκίων λόγω του πληθωρισμού, με τα επιθετικά funds που στοχεύουν στην άμεση είσπραξη των απαιτήσεών τους μέσα από διαδικασίες κατασχέσεων και
πλειστηριασμών και με την κατακόρυφη αύξηση του κόστους διαβίωσης, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός, όπως αυτός βελτιώνεται, μπορεί να αποτελέσει σανίδα σωτηρίας και ένα δυνατό όπλο ρύθμισης των οφειλών και προστασίας της κινητής και ακίνητης περιουσίας των οφειλετών.